Ơn Em (Du Tử Lê – Từ Công Phụng)

Ơn em thơ dại từ trời
Theo ta xuống biển vớt đời ta trôi.
Ơn em dáng mỏng mưa vời
Theo ta lên núi về đồi yêu thương.
Tạ ơn em, tạ ơn em.

Âm nhạc thật kỳ diệu, từ tiếng hát của Tuấn Ngọc, người nghe nhạc như đang phiêu bồng theo những cung trầm bổng yêu thương da diết. “Ơn em thơ dại từ trời”: Ơn em “thơ dại” mà… quyền lực đến vậy sao? Từ trời cao, tình em “theo ta xuống biển vớt đời ta lên”. Chúng ta có thể cảm được chàng trai yêu đậm sâu đậm say đắm lắm mới cất lên được lời lẽ vừa nồng thắm thiết tha như vậy.

Đã hơn một lần ca sĩ Tuấn Ngọc nhận xét về nhạc Từ Công Phụng như sau: “Hình như anh Từ Công Phụng, dù có bị đau khổ về tình yêu, anh vẫn thấy tình yêu đẹp và luôn luôn ca ngợi tình yêu, và nhất là không bao giờ oán trách người phụ nữ, dù cho người có gieo bao nhiêu cay đắng xuống đời”.

Thật đúng là như vậy, như trong bài hát nổi tiếng Giọt Lệ Cho Ngàn Sau, nhạc sĩ họ Từ viết: Một mai khi xa nhau người cho tôi tạ lỗi, dù kiếp sống đã rêu phong rồi… Dù cuộc tình có ra sao, thì tôi vẫn xin tạ lỗi với nàng. Điều đó một lần nữa được thể hiện khi nhạc sĩ phổ nhạc cho bài thơ Ơn Em của Du Tử Lê.

Lời thơ và giai điệu hòa thành lời ca diễm tuyệt: ”Ơn em dáng mỏng mưa vời”. Nghe đến đây, có lẽ người nghe nhạc phải thốt lên vì sao mà thi sĩ lại có thể viết được “dáng mỏng mưa vời” tuyệt vời đến vậy. Ơn em chỉ là dáng mỏng mưa vời thôi mà theo ta “lên núi về đồi” khắp chốn đến miền yêu thương say đắm.

(Có lẽ khi nghe chữ “Ơn Em”, có thính giả sẽ hơi lấy làm lạ, vì tình yêu là sự dung hợp của hai tâm hồn thì sao phải “khách sáo” với nhau đến như vậy, đó là bởi vì các nhà thơ (như Du Tử Lê) rất đề cao người yêu của mình, cũng giống như Bùi Giáng ở trong thơ thường dùng hai tiếng “Thưa em”).

Ơn em ngựᴄ ngải môi trầm
Cho ta cỏ mặn trăm lần lá ngoan
Ơn em hơi thoáng chỗ nằm
Dấu quanh dấu quẩn nỗi buồn một nơi
Tạ ơn em, tạ ơn em.

Ơn em “ngựᴄ ngải môi trầm” là cụm từ rất mới, rất đẹp, để thể hiện cho một “ngựᴄ bùa ngải và môi trầm thơm” như thế, và đã thành ngôn từ rất riêng của Du Tử Lê không lẫn với ai được. Câu thơ cũng cho chúng ta cảm nhận về chàng trai đã “thần tượng” người yêu của mình như thánh nữ như thế nào. Vẻ đẹp của người yêu đã “cho ta cỏ mặn trăm lần lá ngoan” trước thần nữ của lòng mình. Ơn em chỉ “hơi thoáng chỗ nằm” thôi mà đã “dấu quanh dấu quẩn nỗi buồn”. Nghe đến khúc trữ tình da diết này, mới biết là khi yêu rồi thì em là tất cả, ở nơi nào cũng có hình bóng và hơi thở của em

Ơn em tình những mù lòa
Như con sâu nhỏ bò qua giấc mùi
Ơn em hồn sớm ngậm ngùi
Kiếp sau xin giữ lại đời cho nhau.
Tạ ơn em, tạ ơn em.

Ơn em “tình những mù lòa”: Mù lòa ở đây nghĩa là đắm mê, si cuồng khi tình yêu như là “con sâu nhỏ bò qua giấc mùi”. Có lẽ sẽ có người phải chợt mỉm cười thích ý, cảm phục tác giả đã ví cuộc tình như “con sâu nhỏ” bò qua giấc mùi say của tình áι.

Kiếp này như yêu quá vậy cũng chưa đủ, nên tác giả còn hẹn là kiếp sau còn gặp nhau để “xin giữ lại đời cho nhau”. Tình yêu quá màu nhiệm, và âm nhạc cũng quá tuyệt vời khi đã chuyển tải được nỗi lòng của người được yêu gửi gắm vào để “Tạ ơn em”. Nhạc đã cất cánh cho thơ bay lên, cho người nghe bay bổng theo “lên núi về đồi yêu thương”…

 Trương Đình Tuấn
Bản quyền bài viết của nhacxua.vn

 

GIỮ ĐỜI CHO NHAU - TẠ ƠN EM (TỪ CÔNG PHỤNG)

 

 

Ơn em hồn sớm ngậm ngùi

Kiếp sau xin giữ lại đời cho nhaụ

Quay về dĩ vãng hơn 40 năm về trước, chúng ta thể không lưu luyến những bài tình được vang lên từ các sân trường đại học như Ngô Thụy Miên, Vũ Thành An, Lê Uyên Phương..., và Từ Công Phụng. Tình Nghệ Sĩ may mắn có 2 trong 4 nhạc sĩ này, đó là Ngô Thụy Miên và Từ Công Phụng. Với anh Miên tôi được liên lạc nhiều lần và viết về anh. Với anh Từ Công Phụng tôi được biết anh trực tiếp qua dự án sách kỷ niệm viết về nhạc sĩ Trường Kỳ. Trước đây tôi được anh Nam Lộc kể về quán nhạc Hầm Gió vả anh Từ Công Phụng với những tình khúc đưa tên tuổi anh lên cao vào thuở vàng son của âm nhạc miền Nam tự do, tôi vốn say mê: Bây Giờ Tháng Mấy, Tuổi Xa Người, Lời Cuối, Trên Ngọn Tình Sầu, Như Ngọn Buồn Rơi, Tình Tự Mùa Xuân, Như Chiếc Que Diêm, Mùa Thu Mây Ngàn, Mùa Xuân Trên Đỉnh Bình Yên, nhạc anh Phụng còn nhiều. Lời ca nghe như đượm chút man mác, nhưng mượt mà, nhạc dâng lên trong cung điệu khoan thai, nhịp nhàng và dễ nhập tâm người nghe. Hôm tôi sang Houston hai anh bạn Tạ Xuân Thạc và Hồ Ái Việt đưa đi nghe nhạc, trên sân khấu ca sĩ Thanh Loan ca hai nhạc phẩm Từ Công Phụng mà tôi cho là những top hits tuyệt vời của anh là Giữ Đời Cho Nhau (tức Ơn Em) và Mãi Mãi Bên Em, rồi một nữ ca sĩ khác hát 2 bài là Mắt Lệ Cho Người và Giọt Lệ Cho Ngàn Sau, những top hits khác của Từ Công Phụng. Phải nói 4 bài tình ca này tôi rất thích vì "phê tim yêu".Na2o, hãy nghe thử một bài tiêu biểu nhé, Ơn Em hay Giữ Đời Cho Nhau:

"Ơn em thơ dại từ trời, theo ta xuống biển, vớt đời ta trôi.

Ơn em dáng mộng mưa vời, theo ta lên núi, về đồi yêu thương.

Tạ ơn em ... tạ ơn em.

Ơn em ngực ngải môi trầm, cho ta cỏ mặn, trăm lần lá ngoan.

Ơn em hơi thoáng chỗ nằm, dấu quang dấu quẩn nỗi buồn một nơi

Tạ ơn em ... tạ ơn em.

Ơn em tình như mù lòa, như con sâu nhỏ bò qua giấc vùi.

Ơn em hồn sớm ngậm ngùi, kiếp sau xin giữ lại đời cho nhau.

Tạ ơn em ... tạ ơn em"

Lý do tôi đặt tựa bài viết này là Hãy Giữ Đời Cho Nhau, bởi vì nhạc sĩ Từ Công Phụng gửi một thông điệp quý giá về tĩnh yêu. Anh chia sẻ cuộc sống như một nguồn chảy, trôi qua những biến chuyển, những khúc rẽ, mình cũng trưởng thành, chín chắn hơn, suy nghĩ sâu sắc hơn về cuộc đời, tình yêu, nhân sinh quan. Thập niên 1960 là thời kỳ lãng mạn khi mới lớn còn nhút nhát, mơ mộng nhiều. Sang những năm 1970, với những suy nghĩ sâu xa hơn, chín chắn hơn, âm nhạc của anh bắt đầu ghi lại những nét đọng, nét đậm của tình yêu. Đến thập niên 1980, anh cảm nhận sự thiết yếu giữ đời cho nhau cần được tôn vinh, nên nhạc của anh từ đó chuyên chở những lời nhắn nhủ, muốn tạo nên những thông điệp nhỏ trong tình yêu: những người yêu nhau đừng rời xa nhau vì tình yêu quý giá vô ngần, nó làm cho đời sống mình thăng hoa. Cả sự đau khổ, hy sinh trong tình yêu cũng quý giá như thế.

Bài ca Giữ Đời Cho Nhau này anh làm chỉ trong hơn một giờ đồng hồ, vì bài thơ gây anh một xúc động mãnh liệt, nó gợi lại cho anh những lời ru mà bà mẹ thường hát ru anh, và giai điệu bài thơ dường như đã có sẵn trong bài thơ ấy. Anh cho biết anh có những bài nhạc phổ từ thơ là do tình cảm với thi sĩ, rồi cho ra đời những tác phẩm đó.

Mỗi bài ca mà ta nghe có thể chứa đựng một kỷ niệm nào đó. Nhạc Từ Công Phụng cho tôi những kỷ niệm êm đềm của ngày tháng cũ, mỗi khi nghe dòng nhạc xưa đem ta về dĩ vãng của những xao xuyến, những quyến luyến nào đó. Khi tôi học năm thứ nhất đại học tại Sài gòn, tôi và cô bạn học cũ thường vào Thư viện Quốc Gia trên đường Gia Long để học bài chung, có những lúc chúng tôi ra sân sau của thư viện giáp với đường Lê Thánh Tôn, buổi chiều ngồi trên sân cỏ xanh mướt bạn tôi hát các bài Tuổi Xa Người, Trên Ngọn Tình Sầu, Mùa Xuân Trên Đỉnh Bình Yên và Lời Cuối. Cô thích hát, với tôi đây là những bài ca đong đầy ký ức buồn vơi, hay cho tôi một sự gợi nhớ thích thú. Sau năm 1975, bạn tôi vượt biên và không bao giờ đến được bến bờ của sự sống. Tôi cho là những tựa đề này sao mang nhiều ý nghĩa nhất trong hồn tôi, vì ôi như lời tiên tri, tuổi đã xa người, nhung nhớ trên ngọn tình sầu và lời cuối xin cầu chúc bạn tôi mãi mãi an nghỉ với một mùa xuân trên đỉnh thật bình yên.

Ơn em thơ dại từ trời

Theo ta xuống biển vớt đời ta trôị

Ơn em dáng mỏng mưa vời

Theo ta lên núi về đồi yêu thương.

Tạ ơn em

Tạ ơn em.

Ơn em ngực ngải môi trầm

Cho ta cỏ mặn trăm lần lá ngoan.

Ơn em hơi thoảng chỗ nằm

Dấu quanh dấu quẩn nỗi buồn một nơị

Tạ ơn em

Tạ ơn em.

Ơn em tình những mù lòa

Như con sâu nhỏ bò qua giấc vùị

Ơn em hồn sớm ngậm ngùi

Kiếp sau xin giữ lại đời cho nhaụ

Tạ ơn em

Tạ ơn em....

 

 

 

Tình yêu là nghị lực sống

"Ca khúc gây ảnh hưởng nhiều nhất là bài “Ơn em”, tức là “Giữ đời cho nhau”, cũng là thơ Du Tử Lê, nhờ chỗ tôi ca ngợi người tình và tôi biết trân quý người đàn bà cho nên bài đó gây cho tôi nhiều rắc rối lắm, nhất là các ông cứ phải phiền trách tôi hoài, bởi vì các bà nghe cái bài ấy thích quá cho nên các ông đâm ra không được vui lắm (cười) nhưng mà đó là lối mà các ông phải hiều, phải trân quý người đàn bà, bởi vì trong đời sống của các ông mà không có các bà thì các ông chẳng làm nên được sự nghiệp gì, phải không?
Họ như một cái bóng bên cạnh chăm sóc mình, giúp đỡ mình này kia. Hồi xưa là "chồng chúa vợ tôi" nhưng từ khi bài này ra thì "chồng" không còn là "chúa" nữa, và "vợ" không phải là "tôi" nữa. Đại khái mình làm một cuộc thay đổi dựa trên bài thơ của Du Tử Lê để làm một cuộc giải phóng phụ nữ."

 

 Ơn em

Ơn em thơ dại từ trời, theo ta xuống biển, vớt đời ta trôi
Ơn em dáng mộng mưa vời, theo ta lên núi, về đồi yêu thương
Tạ ơn em... tạ ơn em...

Ơn em ngực ngải môi trầm, cho ta cỏ mặn, trăm lần lá ngoan
Ơn em hơi thoáng chỗ nằm, giấu quanh giấu quẩn nỗi buồn một nơi
Tạ ơn em... tạ ơn em...

Ơn em tình như mù lòa, như con sâu nhỏ bò qua giấc vùi
Ơn em hồn sớm ngậm ngùi, kiếp sau xin giữ lại đời cho nhau
Tạ ơn em... tạ ơn em...

 ông hát và tự đệm đàn cho mình. Photo courtesy of nhacvietplus.com

Bà Từ Công Phụng chia sẻ: "Trong đời sống vợ chồng thì có một cái giao ước với nhau, cái giao ước là yêu thương nhau lúc thời trẻ, rồi chung sống với nhau, rồi có những vui buồn trong đời sống, và để đi tới mảnh đời còn lại trong tuổi già bóng xế. Và đã giao ước với nhau như thế nào? Giao ước với nhau là sẽ yêu nhau trọn đời, và khi buồn vui cũng như khi đau ốm cũng cùng chia sẻ với nhau. Thì khi mà nghe những bài như "Ơn em" mà nhà tôi đã cho, không phải cho riêng tôi mà cho những người vợ đang sống trong một đời sống của người vợ thương yêu chồng và giúp đỡ chồng, không phải chỉ khi còn trẻ mà trong những lúc tuổi già.

Ảnh chụp tháng 9 năm 2010. Photo by Don Ngo

 Có những người đàn bà suốt một đời hy sinh cho chồng, cả trong thời gian chồng vắng mặt, yêu thương chồng không kể những nếp xấu hay nếp tốt, thì cái sự "Ơn Em" là một bù đắp cho những người đàn bà đó, không phải riêng tôi. Và tôi rất là vui khi mà nhà tôi thương yêu những người đàn bà đã sống với chồng với con, với những đưa cháu ngoại cháu nội kế tiếp, và ôm ấp tất cả trong tình thương cho người chồng. Thì mong rằng mấy anh chị em, cũng giống như quý bà, nghe bài "Ơn Em" mà cảm nhận rằng tình yêu của chồng mình đối với mình rất là nồng nàn."

Có những người đàn bà suốt một đời hy sinh cho chồng, yêu thương chồng không kể những nếp xấu hay nếp tốt, thì cái sự "Ơn Em" là một bù đắp cho những người đàn bà đó, không phải riêng tôi.

Bà Từ Công Phụng

 

 Hiền nội của nhạc sĩ Từ Công Phụng vừa chia sẻ với chúng ta về niềm kiêu hãnh thầm kín của một phụ nữ được chồng trân quý như thế nào. Trong cái tình cảm sâu nặng ấy, phải chăng người nhạc sĩ đã hòa cùng với những vần thơ mênh mông tình nghĩa để mang đến cho người trăm năm của ông những tuyệt vời được gọi là hạnh phúc!

 

 TỪ CÔNG PHỤNG

Kim Phượng sưu tập