Lối sống cổ xưa ngay giữa lòng nước Mỹ
Một gia đình người Amish
Người Amish là ai?
Người Amish gốc Âu châu, di dân qua Mỹ ở thế kỷ 18. Tổ tiên họ là người Thụy Sĩ gốc Đức theo một giáo phái gọi là Anabaptists, cũng thờ Chúa nhưng họ không theo truyền thống của Thiên Chúa (Catholic) và Tin Lành (Protestants) là phải rửa tội cho trẻ sơ sinh, tội tổ tông. Vì vậy họ bị đe dọa nên phải bỏ xứ ra đi. Lúc đầu giáo dân Amish và giáo dân Menonites đều là một nhóm Anabaptists. Anabaptism có nghĩ là rửa tội lại, nghĩa là lớn lên mới rửa tội chứ không phải khi mới sinh ra. Năm 1693 vị lãnh đạo tên là Jacok Amman đưa ra luật “Shunning” và vài luật lệ khá khắc khe về cách ăn mặc nên một nhóm tách ra và lấy tên là Menonites. Những người theo ông Amman thì được gọi là Amish, do chữ Amman mà ra. Những người Anabaptists tin rửa tội hay không là quyền cá nhân nên cho phép con cái tự làm quyết định sau khi đã khôn lớn. Nhóm người Amish đầu tiên từ châu Âu đến Hoa Kỳ định cư năm 1730 gần quận Lancaster, Pennsylvania.
Người Amish: Là một tộc người thiểu số ở Mỹ. Họ sống mà không dùng tới điện thoại, ti vi, không xe hơi và không dùng điện. Mọi người đều làm nông, đi lại bằng ngựa hoặc đi bộ. Cuộc sống của họ theo những quy tắc nghiêm ngặt và rất giản dị. Gia đình thường đông con và mọi thành viên đều phụ việc đồng án. Một ngày bắt đầu từ lúc mặt trời mọc và kết thúc vào lúc mặt trời lặn. Cha và con trai là việc ngoài đồng, còn mẹ và con gái thì làm việc nội trợ. Họ không làm việc vào chủ nhật, đó là ngày tất cả mọi người đi nhà thờ. Phụ nữ Amish mặc những bộ đầm dài tối giản, luôn đeo thêm tạp dề và nón bonnet để thể hiện sự biết ơn Chúa. Họ cũng không bao giờ trang điểm hay mang đồ trang sức. Đàn ông thì thường mặc những bộ vest màu tối, áo sơ mi không kiểu cách, đặc biệt là luôn có đai đeo quần và nón rơm rộng vành. Và đàn ông Amish luôn để râu kiêu quai nón.
starring Harrison Ford & Kelly Mcgillis (Witness)
Khi nghĩ đến người Amish, chúng ta thường nghĩ đến lối sống giản đơn, khác xa lối sống hiện đại. Phần lớn chúng ta xem họ là những kẻ ngốc khi không sử dụng những công nghệ tiến bộ và tiện dụng, và thậm chí xem thường họ vì họ không theo lề lối chung của đa số mọi người trong xã hội. Nhưng nếu nhìn vào số liệu thống kê, người Amish có sức khoẻ tốt hơn đa số người Mỹ không phải Amish. Họ gần như không bị ung thư, không bị tự kỉ, và hiếm khi bệnh. Vậy họ khác người dân Mỹ còn lại ra sao? Dưới đây là một số khác biệt trong lối sống của người Amish (có thể tham khảo cuốn sách "The Amish advantage: What the Amish can teach you about health, wealth, and being happier")
Sống ở quốc gia tân tiến nhất thế giới, nhưng những người Amish lại từ chối sử dụng mọi tiện nghi của nhân loại, trung thành với truyền thống từ cách đây hàng trăm năm.
 |
| Hiện nay có khoảng hơn 250.000 người Amish sống rải rác khắp 28 bang của Mỹ và Ontario của Canada, tập trung nhiều nhất ở ba bang Ohio, Pennsylvania và Indiana. Cứ 20 năm số lượng người Amish lại tăng gấp đôi, do tỷ lệ sinh con của người Amish là 80-90%. Ảnh: Enkivillage. |
 |
| Lịch sử của họ bắt nguồn từ năm 1693, khi một nhóm người do Jakob Ammann dẫn đầu tách khỏi phái Anabaptist (phái rửa tội lại). Ammann dạy giáo dân cách sống không kháng cự, quan tâm tới cộng đồng, làm nông và thực hiện những lời trong Kinh Thánh. Ảnh: Ustravel. |
 |
| Một trong những điều khiến người Amish khác biệt là các nguyên tắc và cách sống được truyền từ đời này sang đời khác để tránh khỏi sự xao lãng và cám dỗ do thế giới bên ngoài đem lại. Ảnh: Daily Mail. |
 |
| Hòa hợp với thiên nhiên: Người Amish tin thiên nhiên là bạn của con người. Họ thường sống ở các khu vực nông thôn bằng cách chăn nuôi và trồng trọt. Họ chăm sóc cho cây cối, vật nuôi, làm việc để đất đai trở nên tốt hơn, chứ không làm tổn hại tới chúng. Ảnh: Usnews. |
 |
| Ordnung: Đây là luật bất thành văn của người Amish, trong đó nhấn mạnh sự khiêm tốn, nghe lời và giản dị. Họ cực lực phản đối bất cứ hình thức bạo lực nào, đồng thời tránh tham gia chiến tranh, quân đội. Họ cũng tránh dính líu đến pháp luật, muốn tha thứ nhiều hơn là trừng phạt. Ảnh: Cbsnews. |
 |
| Tôn giáo: Người Amish theo Thiên Chúa giáo, nhưng lại làm lễ rửa tội khi trưởng thành và không truyền bá kinh Phúc Âm. Họ cho rằng một người có quyền quyết định có làm lễ rửa tội hay không, thường là ở độ tuổi 18-20, sau 18 tuần học hỏi, sau đó mới được kết hôn. Người dân không xây dựng và đi lễ ở các nhà thờ, mà cầu nguyện tại gia hoặc theo nhóm ở luân phiên nhà nhau. Ảnh: Melaniemusings2. |
 |
| Từ chối công nghệ: Người Amish duy trì cuộc sống giản đơn, không nhận các khoản trợ cấp của chính phủ, không sử dụng các tiện nghi của cuộc sống hiện đại. Họ không được phép lắp điện thoại trong nhà, không dùng điện thoại di động. Gần đây, một số nơi cho phép sử dụng điện thoại bàn, thường vài nhà sẽ dùng chung một chiếc và để chúng ở một kho ngoài nhà. Ảnh: Heartlandsage. |
 |
| Lực lượng lao động ở các trang trại là con người và gia súc, không sử dụng máy móc như máy cày, máy gặt, máy chế biến thức ăn... Ảnh: Lancasterpa. |
 |
| Điện năng: Các cộng đồng Amish không sử dụng mạng lưới điện quốc gia, một số nơi cho phép dùng máy phát điện để thắp sáng trong nhà, nạp pin cho đèn xe ngựa để đảm bảo an toàn khi lưu thông trên đường vào buổi đêm. Ảnh: Washingtontimes. |
 |
| Trang phục: Phần lớn quần áo của người Amish do phụ nữ làm, theo phong cách đơn giản, nhạt nhòa để tránh thu hút sự chú ý tới vẻ ngoài của người mặc. Nam giới đội mũ rộng vành màu đen hoặc kết từ rơm, với quần màu tối và áo sơ mi. Ảnh: Daily Mail. |
 |
| Phụ nữ vấn tóc, đội mũ vải, mặc váy dài và tạp dề, không đeo bất cứ loại trang sức nào. Ảnh: Pinterest. |
 |
| Cấm cạo râu: Nam giới người Amish phải để râu mọc tự do. Một trong những tội lỗi nghiêm trọng nhất trong cộng đồng này là cạo râu, khiến người đó bị xa lánh, tẩy chay. Ảnh: Sojo. |
Tại sao người thiểu số Amish ở Hoa Kỳ không bị ung thư, tự kỷ?
Một nghiên cứu mới đây đăng trên tạp chí "Cancer Causes And Control" (Các nguyên nhân gây bệnh ung thư và cách kiểm soát) cho thấy gần như không có người bị ung thư trong cộng đồng người Amish và người Amish được xem là những người có sức khoẻ tốt nhất nước Mỹ.
Các nhà nghiên cứu từ trường đại học Ohio State University thật ra bắt đầu nghiên cứu người Amish để xem tỉ lệ ung thư của họ có cao hơn bình thường do thiếu các phương tiện chăm sóc y khoa truyền thống hay không. Tuy nhiên, kết quả thu được lại làm họ bất ngờ.
Dưới đây là lý do tại sao người Amish hiếm khi bị ung thư.
Người Amish đã chọn sự thông thái mà tổ tiên chúng ta truyền lại thay vì đi theo lối sống "hiện đại". Nghĩa là họ sống theo kinh nghiệm của những thế hệ trước.
1. Người Amish không tiêm vắc xin
Bạn có biết rằng rất ít người Amish bị thiểu năng trí tuệ và tự kỉ không? Cho tới nay chỉ có 3 trường hợp người Amish bị bệnh tự kỉ và đó là những đứa trẻ có tham gia chương trình tiêm vắc xin bắt buộc. Thay vì công nhận việc không tiêm vắc xin dẫn đến tỉ lệ tự kỉ thấp ở người Amish, phần lớn xã hội lại cho rằng tỉ lệ tự kỉ thấp là do người Amish có một gien nào đó tối ưu hơn người bình thường. Dù liên tục bị gây áp lực bởi chính quyền, người Amish luôn từ chối tiêm vắc xin.
2. Người Amish ăn thức ăn hữu cơ trồng ở địa phương
Người Amish không chỉ tránh thức ăn đóng gói và thức ăn chế biến sẵn, họ còn tự trồng tất cả thực phẩm cần dùng bằng phương pháp canh tác hữu cơ. Họ tự nuôi gia súc và gia cầm; thực phẩm của họ luôn có nguồn gốc tự nhiên và không phải GMO. Điều quan trọng là họ ăn thức ăn theo mùa, mùa nào thức nấy, thực phẩm còn dư được đóng hộp hoặc lên men. Rau quả theo mùa bao giờ cũng có giá trị dinh dưỡng cao hơn. Rau quả tươi có nhiều chất chống oxy hoá rất có lợi cho sức khoẻ. Chất chống oxy hoá có thể chống lại các gốc tự do nên làm cho cơ thể trẻ khoẻ. Do đó không thể không công nhận rằng chế độ ăn uống của người Amish đóng vai trò quan trọng trong việc họ không bị "rối loạn tăng động giảm chú ý" (ADHD), dị ứng thực phẩm và bệnh xuyển.
3. Người Amish ăn rất nhiều chất béo có lợi cho sức khoẻ
Mặc dù khẩu phần ăn có nhiều chất béo, người Amish có tỉ lệ béo phì rất thấp. Khái niệm ít béo không hề tồn tại trong thói quen ăn uống của họ. Họ ăn rất nhiếu bơ, thịt, trứng và sữa nguyên chất. Bơ và sữa nguyên chất thu từ bò ăn cỏ có rất nhiều vitamin hoà tan trong chất béo như vitamin A, E, và K2. Cũng cần nhận thấy rằng chế độ ăn hiện đại không hề đủ vitamin K2. Chính những thói quen ăn uống "ít béo" phi lý làm cho chúng ta thiếu đi những vitamin quan trọng này. Vitamin K2 đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hoá can-xi. Thiếu vitamin K dẫn đến nhiều bệnh như tim mạch, loãng xương, và thậm chí là ung thư.
4. Người Amish vận động thường xuyên
Người Amish chỉ có tỉ lệ béo phì 3% so với tỉ lệ béo phì tới 31% của người Mỹ. Vì người Amish không sử dụng xe hơi và các phương tiện hiện đại khác, mức độ vận động của họ rất cao: đàn ông đi bộ trung bình 18000 bước một ngày (tương đương với 9 dặm hoặc 14,5 km), còn phụ nhữ là 14000 bước. Họ đi bộ và làm rất nhiều việc chân tay, điều đó phản ánh tại sao họ có tỉ lệ bệnh tim mạch cực kỳ thấp. Theo tiến sĩ David R. Bassett, giáo sư của trường Tennessee Northville, đồng thời là hội viên danh dự của American College of Sports Medicine, "chính người Amish cho chúng ta thấy sự giảm sút trong hoạt động thể chất của con người trong vòng 150 năm qua. Lối sống của họ chỉ ra rằng hoạt động thể chất đóng vai trò quan trọng trong quá trình gìn giữ sức khoẻ của tổ tiên chúng ta."
5. Người Amish sống cuộc sống không bị áp lực (stress)
Stress là thủ phạm hàng đầu gây ra các vấn đề về sức khoẻ. Khi bạn bị stress, hàm lượng cortisone tăng lên sẽ cực kỳ nguy hiểm cho sức khoẻ trong thời gian dài. Các vấn đề sức khoẻ gắn liền với stress bao gồm bệnh tim, suy thượng thận, mất cân bằng hormone, đường máu cao, tăng cholesterol, và béo phì. Người Amish không cạnh tranh với nhau, họ tạo ra 1 cộng đồng bình đẳng với lối sống dựa trên tính bình đẳng, hợp tác, và hoà hợp giữa các thành viên trong cộng đồng. Người Amish bây giờ cũng sống như người Amish 300 năm trước và chúng ta có thể thật sự học từ họ. Họ có cuộc sống tự cung tự cấp bền vững và tuyệt đối không sử dụng hoá chất độc hại trong mọi trường hợp. Họ không bị nhiều loại dịch bệnh đe doạ và có sức khoẻ tốt hơn những người Mỹ còn lại.
Nguyễn Ngọc Quang
(ST- Tổng hợp
