Những Tết Việt đầu tiên của cộng đồng hải ngoại

Những Tết Việt đầu tiên của cộng đồng hải ngoại

 

Với cộng đồng người Việt tị nạn, Mùa Xuân Ất Mão 1975 là cái Tết cuối cùng trên quê Cha đất Tổ. Đến khi phải rời bỏ quê hương, vào độ Xuân về, Tết đến, những mất mát, buồn tủi đè nặng tâm hồn, nhưng nỗi nhớ quê hương da diết lại tràn về, thôi thúc những người con ra đi phải bằng mọi cách để tìm lại không khí Tết Việt nơi xứ người, từ những năm đầu tiên… 

Tết Việt đầu tiên trên đất Mỹ

Gần 50 năm sau ngày rời Sài Gòn, nhạc sĩ Nam Lộc vẫn còn nhớ như in cái Tết đầu tiên ở Hoa Kỳ – quê hương thứ hai của ông. “Đó là năm 1976, lúc tôi thuê nhà trên Los Angeles, chị Khánh Ly (ca sỹ Khánh Ly) từ Miami ghé qua California để thăm em của chị ấy rồi ghé qua nhà tôi, hôm đó có anh Jo Marcel nữa, nhậu nhẹt, hát hò với nhau, chị Khánh Ly thích quá, nên quyết định ở lại L.A. luôn, nhờ ‘khí thế’ ấy, tôi mới quy tụ được anh em chuẩn bị cho cái Tết đầu tiên – Tết Bính Thìn.”

Thời gian đó, nhạc sĩ Nam Lộc đang làm cho Cơ Quan Từ Thiện Công Giáo Hoa Kỳ (USCC) vùng Los Angeles. Hơn ai hết, ông hiểu rõ tâm trạng của người Việt tị nạn, đau đớn, buồn tủi, sầu bi thế nào khi “Tết nhất đến nơi” mà phải xa quê, vất vưởng nơi xứ người, thế là ông đến gặp ban lãnh đạo USCC và năn nỉ: “Đây là cái Tết đầu tiên, xin quý vị tạo cơ hội để đồng bào người Việt chúng tôi có dịp cùng nhau tụ họp.” USCC hỏi: “Các anh tính làm bằng cách nào?” Nhạc sĩ Nam Lộc trình bày: “Chúng tôi có nhiều anh em nghệ sĩ ở các tiểu bang, và tôi cam đoan là mời được mọi người về đây biểu diễn một chương trình văn nghệ cho đồng bào chúng tôi xem. Tết mà, phải có văn nghệ!”

Tết Bính Thìn 1976. Từ trái: Vũ Huyến, Lữ Liên, Ngọc Bích tập dượt trong căn chung cư của nghệ sĩ Nam Lộc (ảnh tư liệu, nhạc sĩ Nam Lộc cung cấp)

Lần đó, USCC bảo trợ $5,000, nhạc sĩ Nam Lộc dùng số tiền này, mua vé máy bay mời các nghệ sĩ, ca sĩ khắp nơi tụ họp về Los Angeles, trong đó có Hoàng Thi Thơ, Lê Quỳnh, Quỳnh Anh, Kiều Chinh, Kim Oanh, Khánh Ly, Bùi Thiện, Vũ Huyến, Mai Lệ Huyền,… rồi mượn phòng họp của trường Franklin High School ở số 820 N. Ave 54, trên Los Angeles, để mọi người tập dượt. Cánh đàn ông thân quen, ông rủ về căn chung cư của mình.

“Thời gian tập văn nghệ, vui lắm, mạnh ai nấy tập,” nhạc sĩ Nam Lộc kể. “Còn trang phục thì phải đi đặt, nhưng trong cộng đồng khi đó có người may được, nên họ tình nguyện may đồ cho các nghệ sĩ mặc biểu diễn.” 

Buổi tập dượt bắt đầu từ ngày 27 Tháng Mười Hai và trong vòng một tháng. “Vui nhất là lúc ba người, gồm anh Lê Quỳnh, Vũ Huyên và tôi tập tuồng ‘Trấn Thủ Lưu Đồn’. Vì nhà tôi chật, không muốn làm ồn, nên ba thằng phải ra bãi xe để tập, mở băng ông Hoàng Thư hát rồi múa theo. Cứ mỗi lần tập múa và hát tới câu “Ba năm bác còn đương trấn thủ, Tình dẫu cái mà tình ơi, ơi ới ơi ời…”, thấy mấy tay người Mỹ đi ngang, tụi này phải giả bộ như đang tập võ kung fu, chứ không họ nghĩ có ba thằng khùng đứng giữa trời la làng la xóm.”

Tết Bính Thìn 1976. Nghệ sĩ Kiều Chinh tập nhạc cảnh “Kinh Chiều” của Hoàng Thi Thơ (ảnh tư liệu, nhạc sĩ Nam Lộc cung cấp)

Chương trình văn nghệ còn có tiết mục hài của ông Lữ Liên, Ngọc Bích, Vũ Hiến ban AVT; nghệ sĩ Kiều Chinh đóng kịch “Kinh Chiều”; Thúy Nga, vợ nghệ sĩ Hoàng Thi Thơ thì múa nón,… Rồi có Tam ca Mây Trắng, độc tấu dương cầm Hoàng Thi Thi, đơn ca Bùi Thiện, vũ dân tộc, hoạt cảnh “Đưa em qua cánh đồng vàng”, và các tiết mục khác có sự góp mặt của ca sĩ như Mai Lệ Huyền, Kim Oanh, Kim Quy, Kim Thùy, Trần Hoàng Ngữ, Quỳnh Như, Văn Khâm,… và tất nhiên không thể thiếu giọng ca Khánh Ly.

Một trong những điều đáng tiếc nhất là nhạc phẩm “Sài Gòn ơi, vĩnh biệt” của nhạc sĩ Nam Lộc, dù tha thiết, da diết, đậm tình là thế, nhưng không được biểu diễn, chỉ vì giai điệu bản nhạc quá buồn, không hợp với không khí Tết.

“Lúc ấy, mời được các nghệ sĩ, nhạc sĩ, ca sĩ từ mọi nơi về, mình phải bỏ tiền lo chi phí, chứ ai cũng là người tị nạn, có tiền nong dư giả gì đâu!” nhạc sĩ Nam Lộc kể. “Còn ngày biểu diễn thì không bán vé, nghĩ bụng chắc khoảng vài trăm đồng bào ở L.A. tới xem thôi nhưng bất ngờ có hơn 1,000 người đến dự, từ San Jose bay xuống, từ San Diego lái xe tới…”

Ông kể, Mùng 1 Tết Bính Thìn nhằm ngày 31 Tháng Giêng 1976. Cái ngày đáng nhớ năm ấy, không có một cái gì, từ “thịt mỡ dưa hành câu đối đỏ” đến “cây nêu tràng pháo bánh chưng xanh”. Không có gì, chỉ có nước mắt và ngậm ngùi.

Là một trong hàng ngàn người đến xem buổi văn nghệ, ông John Trần, cư dân thành phố Huntington Beach, nhớ lại: “Năm đó tôi 16 tuổi, cũng lớn rồi, nên vẫn có thể nhớ mãi cái Tết đầu tiên trong cuộc đời không diễn ra trên quê hương mình. Tết ở Việt Nam vui lắm, thích lắm, nhưng đêm hôm ấy, tôi thấy ai cũng khóc, các cô chú gặp nhau cứ hỏi thăm được vài câu lại ôm nhau khóc, cứ nhìn nhau là khóc, khiến tôi cũng không cầm được nước mắt. Thấm thoát đã gần 50 năm…”