Maneki-neko: Tượng mèo may mắn nổi tiếng của Nhật Bản và câu chuyện ít người biết về nguồn gốc ra đời

Maneki-neko:

Tượng mèo may mắn nổi tiếng của Nhật Bản

và câu chuyện ít người biết về nguồn gốc ra đời

Nếu từng đến Nhật Bản hoặc các quốc gia khác thuộc khu vực châu Á, có lẽ bạn đã nhìn thấy bức tượng con mèo đang mỉm cười đưa chân trước vẫy chào bạn.

Bức tượng ấy vốn đã quá quen thuộc với người dân xứ sở Mặt trời mọc và được gọi với cái tên thân thương là maneki-neko (hay mèo chào đón, mèo may mắn, mèo tiền, mèo hạnh phúc và mèo vẫy gọi). Maneki-neko được cho là mang lại may mắn cho các doanh nghiệp làm ăn buôn bán...

Maneki-neko là gì?

Maneki-neko là một bức tượng nhỏ phổ biến của Nhật Bản được cho là mang lại may mắn và tài lộc cho chủ nhân của nó. Thường được làm từ gốm hoặc nhựa, chúng mô tả một con mèo Bobtail Nhật Bản đang giơ chân ra hiệu mời chào.

Bàn chân của nó được thiết kế để có thể di chuyển qua lại theo chuyển động đung đưa. Một số bức tượng thậm chí còn được lắp động cơ để chúng có thể vẫy cả ngày.

Maneki-neko thường được trưng bày ở lối vào của các cơ sở kinh doanh, chẳng hạn như nhà hàng, quán bar và tiệm giặt là, như một cách thu hút sự chú ý và chào mời khách hàng vào bên trong.

Maneki-neko thường được làm theo kiểu dáng đang ngồi và cầm đồng xu koban, một đồng xu vàng hình bầu dục từ thời Edo của Nhật Bản. Trên đồng xu viết chữ "sen man ryou" (千万両), nghĩa là 10 triệu miếng vàng.

Trong văn hóa phương Tây, nếu muốn mời gọi ai đó tiến về phía mình, người ta giơ ngón trỏ lên khum vào bên trong, lòng bàn tay hướng vào cơ thể. Ngón tay di chuyển liên tục (giống như một cái móc). Tuy nhiên, ở Nhật Bản, cử chỉ mời gọi như vậy được thực hiện bằng cách giơ tay, úp lòng bàn tay xuống và liên tục gập các ngón tay.

Đây là lý do tại sao bàn chân của mèo maneki-neko úp xuống. Chân giơ lên có thể là chân trái hoặc chân phải, tùy thuộc vào ý muốn của chủ nhân. Nếu chân trái giơ lên, có nghĩa là maneki-neko đang mời gọi nhiều khách hàng hơn, còn chân phải giơ lên là hàm ý mời gọi sự giàu có và tiền bạc.

Maneki-neko cũng có nhiều màu sắc khác nhau, tùy thuộc vào mong muốn của chủ nhân.

Maneki-neko bắt nguồn từ đâu?

Do sự xuất hiện phổ biến ở các khu phố Tàu, maneki-neko thường bị nhầm là có nguồn gốc từ Trung Quốc. Tuy nhiên, bức tượng được cho là lần đầu tiên xuất hiện vào cuối thời kỳ Edo ở Nhật Bản.

Nguồn gốc chính xác của bức tượng may mắn này đến nay vẫn chưa được làm rõ, nhưng một trong những ghi chép sớm nhất về hình vẽ này xuất hiện trong bản in khắc gỗ ukiyo-e của Utagawa Hiroshige, được thực hiện vào năm 1852. Nó mô tả Marushime-neko, một "biến thể" của maneki-neko, được bày bán tại đền Senso, Tokyo.

Khuôn gỗ làm hình maneki-neko từ thời Edo, thế kỷ 18.

Vào thời Minh Trị, maneki-neko lại được nhắc đến trong một bài báo năm 1876. Và cũng có bằng chứng cho thấy maneki-neko mặc kimono đã được phân phát tại một ngôi đền ở Osaka trong thời gian này. Và vào năm 1902, một quảng cáo cho maneki-neko chỉ ra rằng bức tượng may mắn này đã trở thành mặt hàng thương mại phổ biến vào khoảng đầu thế kỷ 20.

Truyền thuyết về con mèo may mắn của Nhật Bản

Trong văn hóa phương Tây, mèo nhà đơn giản là loài thú cưng đáng yêu. Nhưng trong văn hóa dân gian Nhật Bản, mèo có sức mạnh bảo vệ và tượng trưng cho sự may mắn. Vậy nên, chẳng có gì ngạc nhiên khi maneki-neko được cho là đại diện của sự may mắn.

Bản in khắc gỗ theo phong cách ukiyo-e của Utagawa Hiroshige.

Theo truyền thuyết dân gian Nhật Bản, vào thế kỷ 17, có một nhà sư nghèo sống trong ngôi đền nhỏ Gōtoku-ji ở Setagaya, Tokyo với con mèo cưng của mình. Họ sống một cuộc sống bình lặng, cho đến một ngày, một lãnh chúa samurai, tên Ii Naotaka của miền Hikone, đến thăm khu vực này.

Khi đang trên đường đi săn, một cơn bão lớn ập đến, vị lãnh chúa phải trú ẩn dưới gốc cây bên ngoài ngôi đền. Khi ở đó, ông ta để ý thấy con mèo của nhà sư giơ một chân lên, có vẻ như đang vẫy chào mời ông vào trong chùa.

Khi lãnh chúa tiến về phía con mèo, một tia sét đánh vào cái cây nơi ông vừa đứng. Naotaka rất biết ơn con mèo đã cứu mạng mình nên đã ra lệnh sẽ bảo trợ cho ngôi đền. Ông giúp sửa chữa, cải tạo, xây thêm không gian sống cho nhà sư nghèo.

Khi con mèo chết, một bức tượng maneki-neko đã được làm để tưởng nhớ cuộc đời của nó, và cho đến tận ngày ngay, ngôi chùa này vẫn được coi là chốn linh thiêng. Và câu chuyện là lý do tại sao nhiều người tin rằng những con mèo vẫy gọi là biểu tượng của sự may mắn.

Giờ đây, tượng maneki-neko có thể được tìm thấy trong các cửa hàng và doanh nghiệp trên khắp Nhật Bản và cả nhiều nơi trên thế giới. Tuy nhiên, nếu bạn muốn tìm hiểu về sự phát triển của nó qua các thời đại, hãy đến Bảo tàng Nghệ thuật Manekineko ở Okayama. Nơi đây trưng bày bộ sưu tập hơn 700 bức tượng mèo may mắn từ các thời đại trong lịch sử.

Hàng năm, vào tháng 9, Lễ hội Manekineko được tổ chức ở nhiều thành phố khác nhau trên khắp Nhật Bản. Khi ấy, mọi người đổ ra đường với khuôn mặt được vẽ như mèo.

Ngoài ra còn có một con phố mang tên Phố Manekineko-dori (Phố Mèo vẫy gọi) ở thành phố Tokoname, tỉnh Aichi. Ở đó, có hàng chục bức tượng mèo bằng gốm trang trí trên đường phố. Và tất nhiên, Đền Gōtoku-ji - nơi truyền thuyết về con mèo may mắn bắt đầu - là nơi có hàng trăm bức tượng maneki-neko nhỏ xinh.

Nếu bạn không thể đến Nhật Bản, kể cả ở Mỹ, bạn cũng có thể ghé thăm "Bảo tàng Mèo may mắn" ở thành phố Cincinnati bang Ohio, nơi bạn sẽ tìm thấy hơn 2.000 phiên bản khác nhau của biểu tượng mèo may mắn.

__________________

MÊ MẪN NHỮNG "THIÊN ĐƯỜNG" MÈO

Nếu bạn là người yêu mèo thì những địa điểm dưới đây có thể là điểm đến trong mơ của bạn.

Những chú mèo thân thiện góp phần thu hút khách du lịch đến những hòn đảo nhỏ của Nhật Bản

1- Nhật Bản

Mèo có vị trí đặc biệt trong văn hóa dân gian của người dân xứ hoa anh đào. Mèo được coi là biểu tượng may mắn của Nhật Bản. Trên khắp nước này có không ít đền thờ mèo, cũng như những biểu tượng hay quà may mắn mang hình ảnh chú mèo giơ tay chào. Nhật Bản có tới 13 hòn đảo mèo thu hút lượng lớn khách du lịch. Trong đó nổi tiếng nhất là 2 đảo:

Đảo mèo Aoshima: nằm trong vùng biển nội địa Sento, thuộc thành phố Ozu, tỉnh Ehime. Đây là hòn đảo mèo nổi tiếng nhất của Nhật Bản với hơn 150 chú mèo sinh sống.

Đội "tiếp tân" thân thiện chào đón du khách đến với Aoshima

Aoshima thực sự phát triển thành một “đảo mèo” một cách khá tình cờ. Vài thập kỷ trước, nơi đây là 1 làng chài nhộn nhịp với nghề đánh bắt cá mòi, mèo được nuôi để săn chuột. Theo thời gian, hoạt động đánh bắt cá của hòn đảo suy giảm, dân số cũng ít đi, nhưng những con mèo vẫn tồn tại và phát triển.

Mèo tự do có mặt ở mọi nơi trên đảo Aoshima

 

Đúng nghĩa là “thiên đường” cho mèo, nơi đây các cư dân bốn chân có thể thoải mái làm bất kỳ việc gì mình thích mà chẳng lo sợ ai làm phiền hay đe dọa. Bạn có thể bắt gặp những chú mèo ngay khi bước chân xuống bến cảng nhưng không nên cho mèo ăn ngay vì có một khu vực dành riêng để cho mèo ăn nằm ở gần “trung tâm cộng đồng” của đảo.

Đảo có cảnh quan thiên nhiên được bảo tồn gần như nguyên vẹn với những bãi cát trắng bao quanh bốn bề và đi sâu vào phía trong bạn sẽ được hòa mình vào màu xanh thanh mát của khu rừng cận nhiệt đới. Cũng xin lưu ý rằng Aoshima không có chỗ ở, cửa hàng, quán cà phê hay thậm chí là máy bán hàng tự động, vì vậy hãy đảm bảo mang theo tất cả những gì bạn cần và mang rác về nhà.

Từ ga JR Iyo Nagahama, bạn sẽ mất tầm 2 phút đi bộ để đến bến phà đi Aoshima. Phà di chuyển đến đảo Aoshima mỗi ngày có 2 chuyến khứ hồi và mất khoảng 35 phút là bạn sẽ đến đảo. Tuy nhiên, cần lưu ý là có quy định số người có thể lên đảo trong 1 ngày. Nên nếu như chuyến phà thứ nhất đã chở đủ lượng khách được phép lên đảo thì chuyến thứ hai sẽ không được phép xuất bến nữa.

Những chú mèo ở Tashirojima phơi mình trong nắng

 

Đảo mèo Tashirojima: Cùng với Aoshima, đây là hòn đảo mèo nổi tiếng thứ hai Nhật Bản, thuộc thành phố Ishinomaki, phía đông tỉnh Miyagi. Hòn đảo có chu vi khoảng 11km với hơn 130 chú mèo cùng sinh sống với 60 cư dân. Hằng năm, số lượng du khách đến đây là hơn 10.000 người.
Tashirojima trở thành thiên đường của loài mèo bắt đầu từ thời kỳ Edo của Nhật Bản. Vào thời điểm đó, cư dân trên đảo sống bằng nghề dệt lụa. Tuy nhiên việc trồng dâu tằm trở nên khó khăn do bị chuột phá hoại mùa màng, chính lúc đó loài mèo được trọng dụng và phát huy được hết khả năng của chúng khi đẩy lùi hết lũ chuột gây hại.

Tuy nghề trồng dâu nuôi tằm cuối cùng cũng mai một nhưng người dân nơi đây tin rằng mèo chính là biểu tượng của sự may mắn, thịnh vượng và giàu sang. Vì vậy họ tiếp tục nuôi dưỡng đàn mèo dù cho số lượng mèo ngày một tăng lên theo cấp số nhân. Đó cũng chính là một trong những lý do chó bị cấm trên hòn đảo này.
Ngoài mèo, Tashirojima còn nổi tiếng là “đảo Manga” sau khi phát hành bộ phim Nyanko the Movie của Fuji Terebi, với sự tham gia của chú mèo Jack tai cụp sống trên đảo. Bộ phim hiện đã được nhượng quyền thương mại và có những chuyến tham quan đặc biệt dành cho người hâm mộ đến và “tìm kiếm Jack” trên đảo Tashirojima.

Những ngôi nhà nghỉ hình mèo xinh xắn trên đảo

Bạn có thể đến và ở trong những nhà nghỉ hình mèo và chiêm ngưỡng tác phẩm nghệ thuật manga trang trí chúng từ tháng 7 đến tháng 10 hàng năm. Khu nghỉ dưỡng đóng cửa vào thứ Ba (hoặc thứ Hai nếu thứ Ba rơi vào ngày lễ).

Đến đây, bạn cũng đừng bỏ lỡ những điểm đến nổi tiếng như đền mèo - nơi thờ thần mèo hay cửa hàng Shimanoeki, chuyên bày bán đồ ăn, nước uống và những món quà lưu niệm xinh xắn với chủ đề mèo.

Ngoài ra, bạn cũng có thể đến các đảo khác như đảo mèo Ogijima (tỉnh Kagawa), Manabeshima (tỉnh Okayama), Enoshima (tỉnh Kanagawa), Okishima (tỉnh Shiga), Ainoshima (tỉnh Fukuoka), Iwaishima (tỉnh Yamaguchi), Yushima (tỉnh Kumamoto), Sanagijima (tỉnh Kagawa), Muzukijima (tỉnh Ehime), Kakarashima (tỉnh Saga), Kasado (tỉnh Yamaguchi), Ibuki (quận Kagawa)…

2 - Đảo mèo Singapore
Tại đảo quốc Đông Nam Á này cũng có một hòn đảo dành riêng cho các chú mèo sinh sống. Đó là St. John, nằm ở phía đông nam Sentosa, Singapore, và từng là nơi cư trú của hơn 100 chú mèo hoang. Hiện nay, tại đây chỉ còn 16 con, còn số còn lại đã được di chuyển sang đảo Lazarus cách đó khoảng 1,3km nhằm kiểm soát số lượng mèo, tránh dẫn đến thiếu hụt thức ăn, hay bùng phát các dịch bệnh hiểm nghèo.

Địa hình tại St John rất thuận tiện cho du khách đến đây tham quan và vui chơi. Bạn chỉ cần mua vé tàu tại cảng Marina South Pier với giá khoảng hơn 300.000 đồng, di chuyển khoảng 30 - 45 phút trên biển là đến.

Biểu tượng mèo có mặt khắp nơi ở làng Hầu Động

3- Làng mèo tại Hầu Động (Hutong), Đài Loan
Làng mèo tại Hầu Động là nơi cư ngụ rất nhiều chú mèo xinh xắn, những bức bích họa, cảnh vật hay quán xá đều liên quan đến con vật đáng yêu này.

Dạo một vòng quanh làng có thể dễ dàng bắt gặp những quán cà phê mèo, đồ lưu niệm mèo, thậm chí lối đi bộ từ ga Hầu Động lên làng cũng được thiết kế như đi xuyên qua bụng của 1 chú mèo với tai mèo ở một đầu và đuôi mèo ở đầu kia.

Có 2 cách để đến đây:
Đi bằng xe buýt: Di chuyển tới thị trấn Houtong bằng xe buýt F808 hoặc 808 sau khi bạn đến ga xe lửa Ruifang.
Đi bằng xe lửa: Bạn có thể di chuyển từ ga Đài Bắc tới Houtong mất khoảng 1 giờ, sau đó đi bộ vào làng tầm 2 phút.

Huỳnh Thu / Theo: PNO

 

Huỳnh Trúc Lập sưu tầm