Lịch sử ra đời các băng nhạc 

Shotguns của nhạc sĩ Ngọc Chánh

✰♫♪•*¨·٠•●♥✿

Những người yêu nhạc vàng và thích nghe loại thu âm hồi trước năm 1975 đánh giá rất cao những băng nhạc Shotguns của nhạc sĩ Ngọc Chánh thực hiện được khoảng trên 30 số từ năm 1969 đến 1975. Đến nay đã hơn 40 năm kể từ ngày cuốn băng Shotguns cuối cùng được phát hành, nhưng giới thưởng ngoạn âm nhạc vẫn đang tìm nghe lại những băng nhạc này, như là tìm lại những giá trị xưa cũ không bị phai mở theo thời gian.

Năm 1969, cùng với việc lập ra ban nhạc Shotguns biểu diễn tại các club Mỹ trên khắp miền Nam, rồi sau đó là đóng đô hàng đêm ở vũ trường Queen’s Bee, nhạc sĩ Ngọc Chánh còn thành lập ra trung tâm băng nhạc Shotguns. Đây không phải là trung tâm băng nhạc đầu tiên của Sài Gòn, nhưng cái tên Shotguns đã là thương hiệu bảo chứng cho giá trị nghệ thuật cao của loại băng nhạc có các bài hát và bản thu âm được chọn lọc kỹ lưỡng. Mỗi sản phẩm của Shotguns là một kiệt tác cả về mặt nghệ thuật lẫn kỹ thuật. Báo chí đương thời gọi những băng nhạc do Shotguns thực hiện là món ăn tinh thần dự phần quan trọng trong đời sống con người chứa đầy buồn vui hờn giận.

Với chất lượng âm thanh 4 chiều chuyển động, tiền thân của surround sound sau này, các băng nhạc của nhạc sĩ Ngọc Chánh thực thiện đã đi tiên phong trong việc tạo ra những sản phẩm âm nhạc có chất lượng tốt nhất thời bấy giờ.

Tuy nhiên ít người biết rằng vào năm 1969, những băng nhạc Shotguns đầu tiên đã gặp phải thất bại lớn. Băng nhạc Shotguns số 1 phát hành ngày 22 tháng 7 năm 1969 gồm 2 cuốn là Shotguns 1 nhạc Việt Nam và Shotguns 1 nhạc Mỹ, được thu âm ở phòng thu đường Bùi Hữu Nghĩa của một chuyên viên từng làm ở đài phát thanh Sài Gòn với phần hoà âm và ban nhạc do chính Ngọc Chánh đảm trách.

Đối với cuốn băng Shotguns 1 nhạc Việt Nam, nhạc sĩ Ngọc Chánh chọn bản Một Trăm Phần Trăm (nhạc sĩ Tuấn Hải – Ngọc Sơn) để mở đầu cuốn băng. Đây là ca khúc nhạc lính lúc đó đang rất nổi tiếng với giọng ca số 1 thị trường là Hùng Cường đang làm mưa làm gió trên đài truyền hình và đài phát thanh. nên ông Ngọc Chánh rất tin tưởng vào sự thành công của băng Shotguns 1.

Tuy nhiên thực tế hoàn toàn khác, nhạc sĩ Ngọc Chánh cho biết là cuốn này bán được rất ít. Ông kể lại rằng trong một lần khi đi công tác ở Ban Mê Thuột và mang theo 20 cuốn băng Shotguns 1 nhạc Việt Nam. Ông vào một club dành cho quân đội và gửi số băng này nhờ bán giùm. Bà chủ club này có chồng là Thiếu tá, ông này nghe xong cuốn băng liền nói bà vợ đem trả lại tất cả số băng cho Ngọc Chánh với lý do là không chấp nhận bài Một Trăm Phần Trăm do Hùng Cường ca.

Ngoài ra thì cuốn Shotguns 1 Nhạc Mỹ cũng không bán được bao nhiêu. Kết quả là 2 cuốn băng Shotguns 1 bị lỗ mười mấy ngàn đồng.

Thất bại này được nhà báo Nguyễn Việt giải thích là do trường ban Shotguns không tìm hiểu kỹ thị hiếu người mua băng nhạc. Trong cùng 1 băng lại cho xuất hiện cùng lúc 2 trường phái âm nhạc khác nhau: Hùng Cường, Duy Khánh… xuất hiện cùng lúc với Thanh Lan, Khánh Ly, Elvis Phương… nên không được thính giả đón nhận.

Từ kinh nghiệm này, ở các chương trình sau đó nhạc sĩ Ngọc Chánh đã rất thận trọng khi chọn bài hát, ca sĩ. Ông tiếp tục cuốn Shotguns 4 (không có cuốn số 2 và số 3 vì muốn tránh xa cuốn số 1 thất bại) và bắt đầu bán được nhiều, có lợi nhuận để đầu tư tiếp. Cho đến cuốn Shotguns số 6 là Băng Vàng Shotguns 1970 thì thành công rực rỡ. Một tờ nhật báo bán chạy nhất lúc bấy giờ đưa tin về kỹ thuật thu âm tiên tiến của ban nhạc lần đầu có mặt ở Việt Nam, giới nghe âm nhạc bắt đầu chú ý và từ đó Shotguns trở thành nhãn hiệu băng được mọi người tin cậy, bán chạy nhất bấy giờ. 

Nghe băng nhạc Shotguns năm 1970

Bên cạnh đó thì vào năm 1971, nhạc sĩ Ngọc Chánh còn cộng tác với ca sĩ Thanh Thúy để thực hiện một số băng nhạc cho trung tâm Thanh Thúy. Băng nhạc Thanh Thuý trước năm 1975 cũng bán rất chạy, quy tụ hầu hết ca sĩ nổi tiếng nhất của miền Nam. Thanh Thuý phụ trách chọn bài và mời ca sĩ với sự trợ giúp của Ngọc Chánh. Còn phần ban nhạc thì do Ngọc Chánh thực hiện, lợi nhuận chia đôi.

Nghe băng nhạc Thanh Thuý 1

Cũng nói thêm rằng vào năm 1966, khi ca sĩ Thanh Thuý lấy chồng là phi công Ôn Văn Tài, cô đã giải nghệ, xa ánh đèn sân khấu trong 5 năm. Chính nhạc sĩ Ngọc Chánh là người đã thuyết phục ca sĩ Thanh Thuý trở lại với thị trường âm nhạc.

Bên cạnh băng Shotguns thì nhạc sĩ Ngọc Chánh ra mắt thêm nhãn hiệu băng Siêu Âm – Super Sound vào khoảng năm 1972. Ngoài ra ông còn sản xuất dòng nhạc trẻ với các băng mang nhãn hiệu Nhạc Trẻ do Kỳ Phát phụ trách chọn bài và mời các ca sĩ. Băng nhạc này có sự tham gia của hầu hết các ca sĩ nổi tiếng nhất của dòng nhạc trẻ là Elvis Phương, Thanh Lan, Minh Phúc & Minh Xuân, Bích Loan và CBC, Julie Quang, Cathy Huệ, Thúy Hà Tú, Vy Vân, Thái Hiền, Duy Quang và ban Dreamers, Tuấn Dũng, Cao Giảng, Trung Hành, Paolo Tuấn, Tuấn Ngọc, Thanh Mai…

Cuốn băng cuối cùng của trung tâm Shotguns là Shotguns số 36, mang chủ đề Hòa Bình Ơi Việt Nam Ơi được thực hiện đầu năm 1975, gồm những ca khúc mang ước mơ hòa bình của nhiều nhạc sĩ.

Người hoà âm chính cho các băng Shotguns cũng chính là nhạc sĩ Ngọc Chánh, đôi khi là nhạc sĩ Lê Văn Thiện. Về tên gọi của ban nhạc là Shotguns, theo lời nhạc sĩ Ngọc Chánh giải thích trong buổi trò chuyện với ký giả Trịnh Minh Thủy như sau:

“Ban đầu tên ban nhạc của chúng tôi mang tên anh Pat Lâm, nhưng sau khi chúng tôi bàn bạc, tôi và Hoàng Liêm chọn tên Shotguns để đặt cho ban nhạc. Thực ra Shotguns chỉ là một cái tên một bài hát của Mỹ, nói về một cây súnɡ Shotguns. Bài hát này hay, cái tên cũng hay, lại vào thời điểm ᴄhiến tɾanh nên với người quân nhân nó có ý nghĩa, do đó chúng tôi chọn”.

Ban nhạc Shotguns được thành lập vào khoảng năm 1968, ban đầu là chuyên hát nhạc tiếng Anh tại các club Mỹ ở khắp miền Nam. Vì vậy ban nhạc đã quyết định chọn cái tên Shotguns, là tên một bài nhạc tiếng Anh đang nổi tiếng lúc đó. Thông tin thêm về bài hát Shotguns này như sau:

“Shotgun” là tên một dĩa đơn do Junior Walker & All Stars phát hành năm 1965; sáng tác do Walker viết lời và nhạc, sản xuất bởi Berry Gordy Jr. và Lawrence Horn. Trong bốn tuần liên tiếp, dĩa “Shotgun” đứng đầu danh sách các dĩa nhạc R&B Singles ở Hoa Kỳ và đứng hàng thứ tư trên Billboard Hot 100 vào cuối tuần 3 tháng 4 năm 1965. Nhạc sĩ guitar Jimi Hendrix từng trình diễn bản này trên sân khấu với ban All Stars.

Nhìn lại những năm tháng ở Sài Gòn với những cuốn băng Shotguns đã thực hiện từ năm 1969 tới đầu năm 1975, nhạc sĩ Ngọc Chánh nói rằng ông hãnh diện đã đóng góp một phần vào dòng sinh hoạt ca nhạc của Miền Nam trước năm 1975.

“Đệ nhất ban nhạc” Shotguns của

nhạc sĩ Ngọc Chánh qua 1/4 thế kỷ

Xin giới thiệu với bạn đọc một bài báo cũ của nhà báo Lâm Tường Dũ viết đã cách đây tròn 25 năm (1995), giới thiệu khái quát về nhạc sĩ Ngọc Chánh và ban nhạc Shotguns qua từng giai đoạn, từ trước năm 1975 cho đến năm 1995.

Ban Shotguns khoảng thời gian 1968-1969, với ca nhạc sĩ từ trái qua như Đức Hiếu,

Pat Lâm, Quốc Hùng, Elvis Phương, Ngọc Mỹ, Hoàng Liêm, Ngọc Chánh, Duy Khiêm. Ảnh: Jimmy show

Báo LA Times số phát hành ngày 14/3/1995 trang A12 – A13 (ấn bản Los Angeles) trong loạt bài viết về sinh hoạt âm nhạc Việt Nam hải ngoại sau 20 năm kể từ 1975, khi đề cập đến vũ trường Ritz và ban nhạc Shotguns đã ghi nhận như sau:

“Đây là 1 nơi sinh hoạt ca nhạc sang trọg và có tiêu chuẩn kỹ thuật, nghệ cao nhất ở thủ đô tị nạn người Việt Nam, nơi đã đào tạo và khám phá ra những ca sĩ lừng danh Việt Nam như Ý Lan, Dalena, Lynda Trang Đài, Henry Chúc, Lilian, Don Hồ, Ngọc Lan…”

Báo này viết tiếp:

“…ngoài cấu trúc thích hợp, ca sĩ tên tuổi, ánh sáng rân kỳ, Ritz được làm nền bởi ban nhạc Shotguns – một ban nhạc với những nhạc sĩ tốt nghiệp đại học và có truyền thống gia đình. Họ tập dợt thường xuyên dưới sự hướng dẫn của nhạc sĩ Ngọc Chánh – con chim đầu đàn của ban nhạc mà đã 25 năm từ trong nước tới hải ngoại, ban nhạc này luôn đứng ở vị trí hàng đầu”.

(LA Times là 1 trong những tờ báo Anh ngữ uy tín và có số phát hành nhiều nhất thế giới. Trước khi viết bài này thì 2 ký giả Zan Dupin và Vander Knyff cùng nhóm phóng viên LA Times đã ròng rã 6 tháng dài đến vũ trường Ritz tìm hiểu để định lượng giá trị sinh hoạt ca nhạc Việt Nam).

Từ bài viết trên, nhân 25 năm thành lập Shotguns, mời bạn theo dõi cuộc hành trình của 1 ban nhạc luôn đứng ở vị trí hàng đầu trong dòng sinh hoạt ca nhạc Việt Nam từ trong nước tới hải ngoại – một ban nhạc đã vượt qua khoảng thời gian 1/4 thế kỷ – ở hai không gian khác nhau mà vẫn giữ được lòng thương mến của nhiều thế hệ khách mộ điệu, và được khen tặng “Đệ nhất vương đàn Shotguns”.

Shotguns 1970-1975:

Từ năm 1970 đến 1975, trong 5 năm liên tục, khi nói đến phòng trà ca nhạc cũng như sản phẩm nghệ thuật âm nhạc thì hầu như khách mộ điệu miền Nam từ Sài Gòn tới quận lỵ hẻo lánh đều nhắc tới Queen’s Bee và Shotguns.

Queen’s Bee là phòng trà ca nhạc với lối kiến trúc đẹp mắt ấm cúng và hấp dẫn nằm ngay giữa trung tâm Hòn Ngọc Viễn Đông. ở đó, hàng đêm đã thu hút số đông rất lớn những khách yêu thích ca nhạc. Người ta đến đây như tìm về 1 tổ ấm thân thương dưới ánh đèn màu, với tiếng nhạc lời ca của những ca sĩ ưu hạng đương thời và đệ nhất ban nhạc Shotguns.

Lắm người ghiền Queen’s Bee và Shotguns như mê 1 nhân tình tài sắc, tâm vẹn toàn. Trong khung cảnh lãng mạn, thơ mộng hài hoà giữa nhạc và ca, thời gian như lắng đọng lại để người ta tạm quên những nỗi nhọc nhằn cơ cực của đời sống. Ở đây, tâm tình được dài trải, thương yêu được gắn bó, ước mơ được nối liền, những trái tim cùng thưởng thức một nhịp đập trên cung điệu tài hoa của Shotguns, lắng nghe và ngắm nhìn những tiếng hát hàng đầu, bồng bềnh sương khói có khả năng dìu người ta về những bến đời hạnh phúc. Queen’s Bee như 1 tổ ấm và Shotguns là những cọng rơm đan kết âm thanh dịu dàng, nồng nàn nhất.

Sản phẩm nghệ thuật của Shotguns:

Song song với những đêm ca nhạc tuyệt vời ở Queen’s Bee, khách yêu nhạc trên mọi miền đất nước Nam Việt Nam còn được nghe những giọng hát, lời ca, những nhạc khúc quen thuộc được thu âm và phát ra từ băng cối, cassette mang thương hiệu Shotguns. Mỗi sản phẩm là một đúc kết vẹn toàn về nghệ thuật lẫn kỹ thuật. Hàng trăm sản phẩm giá trị như vậy đã khiến Shotguns trở thành 1 trung tâm băng nhạc được yêu thích nhất, được vồn vã đáp ứng nhất.

Shotguns là biểu tượng của một khúc quanh trên dòng sông âm nhạc, màu mỡ phù sa và lóng lánh những âm thanh trữ tình, sôi động nồng ấm tình người.

Báo chí đương thời gọi những băng nhạc do Shotguns thực hiện là món ăn tinh thần dự phần quan trọng trong đời sống con người chứa đầy buồn vui hờn giận. Đó là một cô đọng đầy chất nghệ thuật như 1 ánh lửa bập bùng, rồi âm ỉ của những tâm hồn mặn nồng yêu thương của nhiều thế hệ.

Thi sĩ Hoàng Trúc Ly viết về Shotguns như sau:

Em là người yêu có sắc
Em là người thương có tài
Em là tình nhân có tâm
Ta si mê nên trở thành nô lệ
Suốt đời ta, không hối hận một lần.

Ban Shotguns trước 1975:

Giữa dòng sinh hoạt ca nhạc rất trù phú, đa dạng của thời bấy giờ, từ những phòng trà ca nhạc, những trung tâm băng nhựa, những giọng ca tài năng, những ban nhạc tên tuổi, vậy mà vì sao Shotguns lại được ưu ái chọn lựa với vinh dự là “Đệ Nhất Band”? Đây không phải là 1 ngẫu nhiên, cũng không phải là 1 tình cờ, mà đây có lẽ là 1 cơ duyên khi mà những “ong chúa” họp nhau, để làm thành tổ Shotguns dưới dự điều hợp của 1 tài năng đa dạng: Nhạc sĩ Ngọc Chánh.

Những tài hoa:

Ngược dòng thời gian cách đây 25 năm, Shotguns gồm những danh thủ như:

– Nhạc sĩ dương cầm Lê Văn Thiện: người đã hòa âm hàng ngàn nhạc khúc và được hàng trăm ca sĩ ưu hạng hát

– Nhạc sĩ Hoàng Liêm: người solo guitar được khách ái mộ phong tặng đệ nhất Đế Vương Tây Ban Cầm độc tấu.

– Hoàng Hải, Mạnh Tuấn: hai tay trống cừ khôi không đối thủ đã được người đời gọi là những làm vũ bão âm thanh với đôi dùi huyền nhiệm.

– Saxo Trần Vĩnh, Xuân Tiên: Hai tiếng kèn như hai ngọn núi cao nhất, hú gió gọi mưa về làm mát lòng người.

– Bass guitar Duy Khiêm: người nhạc sĩ được các ca sĩ ưu ái cho là hạt ngọc quý trong xâu chuỗi kim cương của dòng nhạc.

– Đan Thọ: nhà vĩ cầm với chiếc áo vàng trong cuộc đua violin cho tới nay chưa có người thay thế.

– Nhạc sĩ Cao Phi Long: ngôi sao sáng chói trên vòm trời trompet Việt Nam.

Bằng ấy những tài năng thượng thừa riêng lẻ của từng bộ môn lại được kết dính một cách dài hoà và thuỷ chung bởi chất xúc tác: nhạc sĩ tài năng Ngọc Chánh. Shotguns trở thành 1 đệ nhất kiếm cung âm thanh vô địch, tung hoành cõi nhạc huyền diệu Việt Nam, đó cũng là 1 xứng đáng, 1 công bằng, 1 trong cuộc luận anh hùng.

Những tiếng hát thực sự làm nên âm nhạc Việt Nam

Từ một ban nhạc mà mỗi nhạc sĩ làm một vì sao sáng chói nhất được kết hợp nhịp nhàng, hài hoà tình lý bởi nhân tài hải đăng Ngọc Chánh, Shotguns là 1 dải ngân hà trong những chùm sao âm nhạc Việt Nam.

Người ta ví Shotguns là 1 loại đại mộc sum xuê cành lá nên đã có được những cánh chim quý hiếm về làm tổ, cất cao giọng hót tuyệt vời, như:

– Thái Thanh – Tiếng hát vượt thời gian (danh hiệu do Mai Thảo đặt)
– Khánh Ly – Nữ hoàng tình khúc (danh hiệu do Phạm Huấn đặt)
– Lê Thu – Tiếng hát vàng mười (danh hiệu do Nguyên Sa đặt)
– Thanh Thuý -Tiếng hát khói sương (danh hiệu do Lâm Tường Dũ đặt)

Và những thần tượng của 2 thập niên 1960-1970: Elvis Phương, Sĩ Phú, Duy Trác, Thanh Lan, Thanh Tuyền, Chế Linh, Thái Châu… Bằng ấy những giọng ca hàng đầu Việt Nam, bằng ấy những đệ nhất nhạc sĩ Việt Nam, Shotguns đã là 1 phối hợp nghệ thuật âm nhạc không đối thủ được tác tạo vẹn toàn 5 năm liên tục.

Shotguns hải ngoại

Theo vận nước, Shotguns lần lượt lưu lạc đến xứ người, nghiệp dĩ cầm ca tiếp tục trói buộc những đệ nhất nghệ sĩ Việt Nam theo đuổi con đường ca nhạc không ngừng nghỉ ở hải ngoại.

San Jose: Dừng chân ở thung lũng hoa vàng năm 1980, nhạc sĩ Ngọc Chánh đã tái phối hợp ban nhạc Shotguns và dùng vũ trường Maxim’s như phần đất cho cây Shotguns nở hoa trổ lá.

Littile Saigon: Tiếp đó, năm 1984, di chuyển về Little Saigon với khiêu vũ trường Ritz – một đại vũ trường ưu hạng đã được báo LA Times ngợi khen như ở trên.

Nhận định chính xác của báo giới Hoa Kỳ, lòng yêu thương của hầu hết khách ái mộ âm nhạc Việt Nam đã dành cho Shotguns, là 1 trung thực, là 1 quà tặng tinh thần giá trị xứng đáng cho những nhạc sĩ của Shotguns hải ngoại. Họ là những Ngọc Châu, Ngọc Chấn, Darren Nguyễn, Thanh Lâm, Hoàng Long, tiếp nối thế hệ Shotguns trước và thăng hoa theo với điều kiện kỹ thuật hiện đại xứ người. Họ là những nhạc sĩ đã có sẵn dòng máu nghệ thuật của cha anh, tốt nghiệp đại học luôn trau dồi kiến thức, chịu sưu tầm và nghiên cứu tường tận chuyên môn. Shotguns hải ngoại thành công vượt bực, luôn giữ chiếc áo vàng trong cuộc đua phối khí hoà âm, trình diễn, đó là lẽ đương nhiên. Vùng trời âm nhạc Việt Nam hải ngoại với cánh chim bằng Shotguns là 1 dấu son đậm nét trong sinh hoạt cầm ca thế giới.

Ban Shotguns hải ngoại

Cây lành chim đậu, rừng phong có phượng hoàng. Shotguns hải noại là nơi đào luyện và khám phá những giọng hát hàng đầu Việt Nam ở hải ngoại như Ý Lan, Ngọc Lan, Lilian, Dalena, Henry Chúc, Lynda Trang Đài, Don Hồ…

25 năm không phải là ngắn, Shotguns giữ vững ngôi vị Đệ Nhất trong sinh hoạt ca nhạc cũng không phải là dễ giữa thời đại mà nền âm nhạc thế giới luôn biến cải và bao la như hiện nay. Với lòng say mê nghệ thuật, dòng máu truyền thống, học hỏi trau dồi khả năng đặc biệt, nhất là phải được hướng dẫn và kết hợp tài tình của một nhạc sĩ sống chết với nghề như Ngọc Chánh, Shotguns sẽ còn tiến vững như một đệ nhất, trong sự tiếp nối trên con đường nghệ thuật mênh mông không giới hạn như âm nhạc.

Nguồn: tác giả Lâm Tường Dũ

---------------

Kim Quy st tổng hợp