WESTMINSTER, California – Đọc qua con số hàng ngàn người trong các viện dưỡng lão ở California bị nhiễm COVID-19, chúng tôi chợt nhớ lại một trong những “ổ dịch” đầu tiên của nước Mỹ là viện dưỡng lão “Life Care Center” (ngoại ô Seattle, Washington), nơi nhiều người cao niên thiệt mạng vì virus Corona, rồi hình ảnh những thi thể nằm xếp lớp trong một viện dưỡng lão ở tiểu bang New Jersey,…

Đau đáu trong lòng nỗi đau xót, như người thân của mình trong hoàn cảnh ấy, phóng viên Người Việt đi tìm hiểu các viện dưỡng lão tại Orange County, nơi có nhiều cư dân là người Việt Nam.

Theo danh sách các viện dưỡng lão có trên website của Bộ Y Tế Công Cộng California (cdph.ca.gov), chúng tôi kiếm website của một số viện dưỡng lão đã có người nhiễm COVID-19, mục đích để tìm hiểu về tình hình của các cư dân, biện pháp ngăn ngừa lây nhiễm, sự an toàn của nhân viên y tế,…. trong lúc ai cũng phải bị cách ly như hiện nay.

Có trong tay mấy số phone của các viện dưỡng lão khu vực Orange County, chúng tôi gọi đến từng nơi, nhưng kết cục chỉ nhận được những câu trả lời, đại loại: “Không thể, không ai được phép đến đây vào lúc này, kể cả thân nhân,” hoặc “Cô muốn gặp khoa nào, ok để tôi chuyển máy,” nhưng sau đó là một “sự im lặng” kéo dài hơn 5 phút.

Một nơi khác, sau khi nghe chúng tôi giới thiệu là phóng viên nhật báo Người Việt, muốn gặp người có trách nhiệm, người bên kia trả lời rất nhanh: “Muốn gặp manager? Cô cần phải lấy hẹn nhé, à mà bây giờ chúng tôi rất bận, không tiếp ai được đâu. Cô còn cần gì nữa không?” Chúng tôi chưa kịp trả lời, đã nghe câu chúc “You have a good day!” Xong!

May sao, sau đó, chúng tôi nhận được nhiều sự giúp đỡ, và liên lạc được hai viện dưỡng lão rất gần khu Little Saigon, nơi có đông người cao niên là người Việt.

Trái ngược với những cú phone trước, khi gọi đến Pacific Heaven Healthecare Center, người đại diện là chị Nhi Phan, trả lời: “Từ ngày có dịch bệnh COVID-19, theo quy tắc mới, chúng tôi không thể tiếp khách trong văn phòng, nhưng là nhà báo, chị có thể đến đây bất cứ lúc nào, chúng ta cùng ngồi ở bên ngoài, nơi có vườn cây rất thơ mộng để nói chuyện.”

Chúng tôi vội vã lên xe, không quên câu nhắc của chị Nhi Phan: “Chúng ta sẽ ngồi cách nhau 6 feet, và nhớ mang khẩu trang nhé!”

Pacific Heaven Healthecare Center tọa lạc tại thành phố Garden Grove, nằm giữa hai thành phố Westminster và Santa Ana, lái xe khoảng 10 phút từ Orange và Fountain Valley.

Hai giờ trưa, trời nắng chang chang, nhưng phía trước của Pacific Heaven Healthecare Center dưới tàng cây to, bên cạnh là vườn hoa, chúng tôi không cảm thấy nóng nực.

Chị Nhi Phan cho biết viện dưỡng lão này có 99 giường, trong đó 44 bệnh nhân phải sử dụng ống thở, và 55 giường cho người dưỡng bệnh ngắn hoặc dài hạn. Theo chị Nhi, có “cư dân” ở đây tới hơn 10 năm.

“Trước khi dịch bệnh xảy ra, thân nhân của các bác được vào thăm hàng ngày. Nhưng mấy tháng qua họ không được vào bên trong nữa, nhiều người phải đứng ngoài cửa sổ, gọi phone nói chuyện và nhìn ông bà, cha mẹ mình qua tấm kiếng thôi, thương lắm! Dù thế nào cũng phải chịu, để giữ an toàn cho các bác và cho mọi người mà,” chị Nhi nói.

Nhưng khi có lệnh “ở tại nhà,” con cháu của các bác cũng không thể đến tận nơi mà nhìn qua cửa, họ đành phải liên lạc qua phone, hoặc “facetime” tại nhà.

Chị Nhi kể, từ khi có lệnh cách ly, phone của chị hoạt động liên tục, không ngưng nghỉ. “Nhiều khi nửa đêm người nhà sốt ruột, cũng gọi hoặc text hỏi thăm, chúng tôi rất hiểu nỗi lo lắng của thân nhân, nhất là trong mùa dịch này. Nếu quá khuya thì không thể làm gì được, nhưng qua sáng hôm sau là chúng tôi liên lạc ngay với người nhà để thông báo tình hình của các bác trong này. Có khi các cô nhân viên phải chụp hình các bác, gửi qua phone cho người nhà để họ yên tâm.”

Có khoảng 60-70% cư dân của Pacific Heaven Healthecare Center là người Việt, còn lại là người Mỹ, Mexico, Đại Hàn. Theo chị Nhi, hiện tại ngoài nhân viên y tế, toàn bộ cư dân đều phải đeo khẩu trang (mask). Các bác  được nhắc nhở rửa tay thường xuyên bằng nước diệt khuẩn, xà bông, và nếu có muốn ‘trò chuyện’ với nhau thì phải cách xa 6 feet.

Nơi chăm sóc bệnh nhân và người cao niên, những người dễ bị tổn thương vì COVID-19 đều trong tình trạng nguy hiểm, nhưng Pacific Heaven Healthecare Center chưa phải đối mặt với khó khăn về nhân viên, cũng như thiết bị y tế.

Chị Nhi kể: “Chúng tôi luôn có từ 200-250 nhân viên, làm theo ca. Y tá trưởng, và phụ tá y tá trưởng là hai người thường trực. Mỗi ‘station’ có 2 RN (Registered nurse), 3 LVN (licensed vocational nurse) và những nhân viên làm vệ sinh, tắm, thay đồ cho các bác.”

Theo chị Nhi, tất cả các nhân viên có đầy đủ thiết bị PPE (personal protective equipment) y như trong nhà thương, như mask, găng tay, tấm che mặt, quần áo bảo hộ,…

Trong lúc nói chuyện, chúng tôi thấy những nhân viên trước khi bước vô bên trong để làm việc đều phải xịt chất khử trùng vào giầy, rửa tay, và được đo nhiệt độ ngay sau cánh cửa.

“Sau đó, họ còn phải vô phòng khử trùng, thay quần áo, mặc đồ bảo hộ, đeo mặt nạ, găng tay,…Với nhân viên làm part-time, chúng tôi khuyến khích chỉ nên làm một chỗ để không đi từ nhà dưỡng lão này qua nhà dưỡng lão khác, vì như thế dễ bị lây bệnh.” Chị Nhi nói.

“Phải đeo khẩu trang, và thấy nhân viên y tế trang bị đủ thứ trên mình, rồi không được gặp mặt con cháu, các bác có thắc mắc gì không?,” chúng tôi hỏi.

Chị Nhi cười, nói: “Có chứ, nhưng ngay từ đầu dịch bệnh, chúng tôi đã giải thích, rồi qua phone của con cháu, các bác rất hiểu. Vả lại, những hoạt động hàng ngày không làm cho các bác buồn.”

Chị Nhi kể tiếp: “Trước đây tuần nào cũng có chương trình văn nghệ phục vụ, như chương trình Phượng Tím, các buổi ca hát của anh Michael, rồi còn có các linh mục hoặc ni cô vào thăm nom, nói chuyện. Các bác mê nhất cải lương, nhưng bây giờ không được nghe, các cô nhân viên phải hát hò, chọc ghẹo cho các bác vui, mở cải lương cho các bác nghe. Chỉ có các anh chị hay tới phục vụ, cứ gọi cho tôi than buồn vì không được vào hát cho mấy bác nghe. Họ đang rất mong tới ngày được gặp lại các bác.”

Dù bên ngoài dịch bệnh thế nào, bên trong viện dưỡng lão, cuộc sống của các bác không thay đổi: sáng uống cà phê, dùng điểm tâm, đọc báo Người Việt; bác nào muốn ra sân chơi thì các cô lại đẩy ra sân sau tắm nắng, hưởng khí trời. Tất nhiên mọi thứ có khác trước là ai cũng phải đứng cách nhau 6 feet. Còn bác nào muốn nói chuyện với con cháu thì lại được “facetime.” Các bữa trưa và chiều đều có món ăn Việt Nam, không cơm thì bún bò, bánh cuốn, hủ tiếu,…

Đang lúc chuyện trò, chị Nhi bỗng dừng lại khi thấy một y tá bước từ trong ra, hỏi: “Hi Ryan, xong việc rồi hả?’ Quay sang chúng tôi, chị giới thiệu: “Đây là anh trưởng khu Rehab (Khu phục hồi chức năng).

Ryan Chen, dừng lại, đứng cách chúng tôi đúng 6 feet, nói chuyện: “Tôi sang Mỹ từ năm lên 6, và ở đây đã hơn 40 năm. Hơn 20 năm qua tôi làm việc cho viện dưỡng lão này. Chẳng muốn đi làm chỗ khác đâu, vì ở đây sạch sẽ, thơm tho, vui nhộn lắm. Ba tôi là người Trung Hoa, nhân viên của tôi đa số là người Việt Nam, tôi nói được chút tiếng Việt thôi, nói tiếng Mỹ thế này, dễ hơn.”  

Vào giữa Tháng Tư, báo chí đưa tin một trung tâm chăm sóc người già tại thị trấn Andover, quận Sussex, tiểu bang New Jersey, có 17 thi thể chất trong một gian phòng nhỏ và nơi đây từng có cư dân và nhân viên y tế nhiễm COVID-19. Bản tin đã khiến nhiều người có thân nhân sống trong viện dưỡng lão hết sức hoảng sợ. Có người đến xin đem ông bà, cha mẹ của mình về nhà.

Nhưng ở Pacific Heaven Healthecare Center không có chuyện ấy.

Chị Nhi cho biết: “Không ai được về vào lúc này, mà người nhà cũng không muốn cho bệnh nhân về khi dịch bệnh đang xảy ra, vì trong đây là an toàn nhất rồi.”

“Chính vì phải chăm sóc cẩn thận hơn, chu đáo hơn cho các bác, nên đội ngũ nhân viên y tế của chúng tôi rất cực. Phải nói là họ đã phải hy sinh nhiều lắm, không khác gì những anh hùng ngoài tuyến đầu của trận chiến chống COVID-19.”

Một viện dưỡng lão khác là Mission Palms Healthcare Center, trong khu Little Saigon, thành phố Westminster còn có tới 96% cư dân là người Việt, 4% còn lại là người Mỹ và Mexico.

Chị Kim Do, người đại diện của trung tâm chăm sóc sức khỏe này cho biết chưa có trường hợp nhiễm COVID-19 xảy ra nơi đây.

“Chúng tôi cẩn trọng tuyệt đối vì sự an toàn của các bác, cũng như nhân viên ngay từ những ngày đầu của dịch bệnh. Hiện nay chúng tôi có 99 bác, không có bác nào bệnh nặng phải thở máy, toàn bộ chỉ dưỡng già, hoặc người bệnh đang tập vật lý trị liệu thôi.”

Cũng theo chị Kim Do, chỉ có một ít thay đổi từ trước và sau khi dịch bệnh, là thân nhân không được vô thăm. “Cũng có mấy bác nhớ nhà, hỏi: Sao mấy tháng nay sao không thấy ai vô thăm tôi nhỉ?,” tôi giải thích cho bác nghe, thế là bác vui vẻ, chẳng thắc mắc hay than phiền gì cả.

Theo chị Kim Do, kể từ khi có lệnh cách ly của Thống Đốc Gavin Newsom, toàn bộ giao tiếp từ trung tâm với bên ngoài, với thân nhân đều qua facetime. Ngay cả các sĩ cũng không vào, trừ khi có trường hợp khẩn cấp.

“Trong này bác nào cũng có điện thoại để liên lạc với con cháu ở nhà, bác nào cần facetime để gặp mặt người nhà, các cô đều giúp, bất cứ lúc nào,” chị Kim Do kể.

“Sáng nay tôi hỏi một cụ bà: Bà ơi, hết dịch, bà về nhà nhé!” Bà trả lời: “Không, tôi chẳng về đâu. Tôi về ai lo cho tôi như các cô.” Cụ bà năm nay đã 107 tuổi nhưng không có bệnh tật gì, đầu óc rất minh mẫn.

Hàng ngày, tại Mission Palms Healthcare Center, các bác được chơi bingo, xem truyền hình, ca nhạc,…
“Trước đây các hội đoàn Công Giáo, Phật Giáo, các ca sĩ hay đến chơi và hát cho các bác nghe, nhưng từ khi khách không được vào, các nhân viên thay phiên nhau hát và múa phục vụ các bác,” chị Kim Do nói. “Lúc nào bận quá, các cô lại mở Paris By Night hay phim ảnh cho các bác xem. Mấy bữa nay mọi người phải ‘ở nhà’, chẳng ai đi đâu được, tôi nói vui với các bác: Các bác ơi, ‘bị cách ly’ như các bác không khổ như tụi con ở ngoài đâu!”

Chị Kim Do cho biết, trước đây người nhà vào thăm thường đem đồ ăn thức uống, bánh trái theo ý thích của các bác, rồi còn cho các bác uống thuốc nam, thuốc bắc. “Làm thế chúng tôi kiểm soát không nổi, vì có nhiều bác bệnh cao mỡ, cao máu, tiểu đường, cần phải kiêng ăn. Từ khi người nhà không vào, các bác được ăn uống thực phẩm lành mạnh, được chăm sóc kỹ càng, nên sức khỏe của các bác ổn định hơn rất nhiều.”

Mission Palms Healthcare Center hiện có 150-200 nhân viên làm việc theo ba ca. Vì nhân viên phải ra-vào thay ca, nên việc giữ an toàn cho mọi người đã được quan tâm ngay từ đầu dịch.

Chị Kim Do nói: “Chúng tôi kiểm tra kỹ lắm, nhân viên vô làm đều được đo nhiệt độ, ai có biểu hiện gì thấy không ổn, chúng tôi cho đi khám bệnh ngay.”

Chị Kim Do thừa nhận mấy tháng trong mùa dịch bệnh này, nhân viên ở đây bận hơn ngày thường rất nhiều. Ngoài việc thăm khám, phục vụ và chăm sóc thường nhật, mọi người đều phải quan tâm hơn đến sức khỏe của từng bác. Chỉ cần bác nào hơi sổ mũi, ho, hay mệt là đều chuyển sang phòng cách ly riêng để tránh lây bệnh cho người khác.

Tương tự ở Pacific Heaven Healthecare Center, Mission Palms Healthcare Center cũng không có tình trạng thiếu nhân viên hay thiết bị y tế. “Có chăng là khẩu trang lúc ban đầu. Khi đó chúng tôi săn lùng khắp nơi để mua, mà chỗ nào cũng hết hàng, ở Amazon lại càng không order được.” Chị Kim Do kể.

“Tạ ơn Chúa, chỉ sau đó vài tuần, rất nhiều quý vị ân nhân đã đem khẩu trang đến tặng, nên chúng tôi không còn thiếu nữa.”

“Các cô y tá, nhân viên phải đeo khẩu trang suốt ca trực, tôi cũng vậy, và chỉ khi bước ra ngoài, tôi mới cảm thấy thật sự mình được…thở. Thế mới hiểu, đội ngũ y, bác sĩ, nhân viên y tế phải tranh đấu ghê lắm. Bỏ thì ai lo cho các bác đây! Đã chọn ngành nghề này là phải hy sinh, phải có trái tim và làm việc vì lương tâm, trách nhiệm.”

Đại diện Pacific Heaven Healthecare Center và Mission Palms Healthcare Center, chị Nhi Phan và chị Kim Do đều cho biết dù trong mùa dịch bệnh, cả hai trung tâm này đều không ngừng nhận đơn ghi danh. “Với bệnh nhân mới do nhà thương chuyển đến, chúng tôi yêu cầu họ phải đưa ít nhất 2 test COVID-19 có kết qủa âm tính, hỏi kỹ lịch sử bệnh trạng, thì mới nhận,” chị Nhi Phan nói.

Tương tự, chi Kim Do cũng cho biết: “Nếu trước đây khi nhận người mới, chúng tôi hỏi 5 câu, thì bây giờ phải hỏi tới 10 câu. Thà chúng tôi ít người, chứ không nhận ẩu, để rồi ảnh hưởng đến sức khỏe của cả building này. Và với người mới vô, chúng tôi luôn cách ly hai tuần đầu, trước khi hòa nhập với mọi người. Đã vô đây rồi, các bác đều là ông bà, cha mẹ của chúng tôi. Chúng tôi đều là ‘người nhà’ của nhau.”

Rời khỏi hai viện dưỡng lão này, chúng tôi cảm thấy yên tâm cho người cao niên gốc Việt sống trên đất Mỹ. Ít nhất, khi bên ngoài dịch bệnh vẫn đang hoành hành một cách khủng khiếp, thì trong đấy, ở độ tuổi “gần đất xa trời,” “chẳng còn gì để vui” này, các ông bà, các bác vẫn còn được lo chu toàn, từ việc chăm sóc sức khỏe, đến những hoạt động để giải khuây hàng ngày.

Và, điều quan trọng nhất, theo một cư dân người Việt từng tâm sự với chúng tôi: “Vào đây bà vẫn được nói tiếng Việt, như khi đang ở Việt Nam vậy con à. Thích lắm!” (kn)